W wyniku agresji sowieckiej na Polskę 17 września 1939 roku wschodnie obszary Rzeczypospolitej znalazły się w granicach Związku Sowieckiego. Dla mieszkających tu Polaków oznaczało to zmierzenie się z nową władzą, która wszelkimi sposobami dążyła do wynarodowienia i zrusyfikowania obywateli polskich. Metody, jakimi posługiwali się Sowieci, były bardzo różnorodne: sowietyzacja oświaty, propagowanie wychowania laickiego, przymusowa paszportyzacja, która odebrała Polakom ich dotychczasowe obywatelstwo. Towarzyszyły temu terror aresztowania i wywózki na Sybir. Jedwabne bardzo mocno odczuło deportacje - wywieziono ponad 550 mężczyzn, kobiet i dzieci. Nie było rodziny, której nie dotknęły te tragedie. Fizyczna eliminacja tych, którzy wbrew wszystkiemu nie chcieli zapomnieć, że są Polakami. W 83 rocznice czwartej deportacji przedstawiliśmy Państwu rekonstukcję aresztowania i wywiezienia jednej z tysiąca rodzin. Dokonywali jej funkcjonariusze NKWD przy wydatnej pomocy miejscowych szumowin. Właśnie dzięki kolaboracji najgorszego elementu sowieci wiedzieli kogo należy wywieźć: urzędników, nauczycieli, leśników, byłych wojskowych, działaczy stowarzyszeń oraz ich patriotycznie nastawione rodziny. Aresztowano i mordowano członków tworzącej się na tych terenach konspiracji w tym księdza Mariana Ryszarda Szumowskiego.

Widowisko zostało przygotowane przez członków Stowarzyszenia Grupa Wschód na podstawie wielu relacji oraz uczestników wywiezionych na nieludzka ziemię. Tą lekcją wiecznie żywej dla nas historii chcemy przypomnieć tragiczny czas sowieckiej okupacji.

Rekonstrukcję poprzedziła uroczysta msza święta ze Sztandarami oraz złożenie kwiatów pod Pomnikiem Sybiraka. Zaś po inscenizacji wszyscy zgromadzeni mogli przespacerować się w parku wśród wystawy "Kapłani Katyńscy", skosztować bigosu z rąk KGW Orlikowianki czy też porozmawiać z rekonstruktorami.

Szczególne podziękowania dla Andrzej Zabek za trud włożony w przygotowanie tej żywej lekcji historii, Harcerzom którzy wcielili się w role młodych rekonstruktorów, księdzu Józefowi Łupińskiemu za rolę Proboszcza Mariana Szumowskiego, Tadeuszowi Zejerowi za udostępnienie pustostanu, Burmistrzowi Jedwabnego Adamowi Mariuszowi Niebrzydowskiemu za ogromne wsparcie i poparcie inicjatywy oraz wszystkim Państwu, którzy przeżywaliście z nami ten trudny powrót do przeszłości.

Więcej możecie Państwo doczytać pod linkami: